Ażeby uzyskać dobre wyniki odchowu cieląt, w pierwszej kolejności należy skupić się na tym, aby podać nowonarodzonemu zwierzęciu dobrej jakości siarę - najcenniejszy pokarm w jego życiu. Krowa powinna być zdojona bezpośrednio po porodzie. Siara ma nieco odmienny skład niż mleko. Zawiera prawie dwa razy więcej suchej masy, tłuszczu surowego i aż cztery razy więcej białka. Występuje w niej natomiast niska zawartość laktozy, która u nowonarodzonych zwierząt powoduje biegunki. Synteza siary w gruczole mlekowym zwiększa się stopniowo bezpośrednio po porodzie wraz z syntezą wody. Dlatego jedną z przyczyn niskiej jakości siary może być zbyt późne jej zdojenie. W 6-7 dniu po porodzie krowa produkuje już mleko.

Najcenniejszym składnikiem w siarze są immunoglobuliny (przeciwciała). Układ odpornościowy zwierząt wytwarza je, by bronić organizm przed patogenami. Budowa łożyska u bydła nie sprzyja przekazywaniu immunoglobulin płodowi, dlatego też cielę rodzi się pozbawione odporności na drobnoustroje chorobotwórcze, a nabywa je pijąc siarę. Dopiero po około 4 tygodniach życia wytwarza własny aktywny system obronny. Siara zawiera także związki biologicznie aktywne tj. hormony, czynniki wzrostu, cytokiny, peptydy, które wspomagają pracę oraz rozwój wielu narządów. Bardzo ważne jest jak najszybsze po porodzie podanie siary zwierzęciu. Po 24 godzinach zawartość immunoglobulin jest już pięciokrotnie niższa i równocześnie spada ich przyswajalność. Już po 6 godzinach od porodu obniża się ona o 30%, a po 12 - o 50% w stosunku do pierwszej godziny. Wchłanianie immunoglobulin do krwioobiegu odbywa się poprzez pory znajdujące się w ścianie jelita cienkiego. Z upływem czasu wielkość ich maleje i nie ma już wówczas możliwości przenikania immunoglobulin do krwioobiegu. Dodatkowo w pierwszych godzinach życia cielę nie ma kwasu solnego w żołądku, natomiast już po 36 godzinie życia te cenne przeciwciała ulegają trawieniu jak inne białka i tracą właściwości obronne.

Warto zwrócić uwagę na zachowanie higieny podczas doju, czystości naczyń oraz prawidłowe przechowywanie siary, w której ilość bakterii nie powinna przekraczać 100 000 JTK./ml, w tym nie więcej niż 10 000 JTK/ml bakterii Escherichia coli. Większa ilość drobnoustrojów może wywołać biegunki, a o to nie jest trudno, ponieważ wystarczy siarę pozostawić w temperaturze pokojowej przez 20 minut, a ilość bakterii może zwiększyć się wówczas nawet trzykrotnie!!!

Warto każdą siarę ocenić pod kątem jakości. Do tego celu może posłużyć siaromierz. Nie jest to urządzenie doskonałe i wynik może być obarczony błędem, jednakże daje informację co do jakości siary. Obecnie bardzo pomocnym urządzeniem jest reflaktometr, który mierzy stężenie IG w surowicy cieląt na podstawie zawartości białka ogólnego. Pomiar ten należy wykonać w 24-48 godzinie życia.

Zawartość immunoglobulin we krwi w pierwszej dobie życie powinna wynosić 10 g/l u zwierząt prawidłowo odpojonych siarą. Oznacza to, że cielęta w pierwszych godzinach życia pobrały z siarą 200 g IG. Zwierzęta powinny wypić w pierwszych 6 godzinach życia 4 l siary, a najlepiej, jeśli tę ilość pobiorą w pierwszych 2 godzinach. W tym okresie wchłanianie immunoglobulin jest najbardziej efektywne i zanika po 24 godzinie życia. Niestety, rolnicy często odpajają cielęta 2 litrami siary, co jest wystarczające tylko i wyłącznie przy bardzo dobrej siarze, rzadko spotykanej u krów wysokowydajnych.

dr inż. Sylwia Grochowska,
PIAST PASZE Sp. z o.o.